Elmə maraq niyə azalır? - Əngəllər...
Sovet dönəmində elmi dərəcə və elmi adların verilməsi sistemi mərkəzləşmişdi. Yəni, elmi dərəcə və elmi adlar bütün dünyada olduğu kimi, universitetlər tərəfindən deyil, inzibati dövlət qurumu olan Ali Attestasiya Komissiyası tərəfindən verilirdi. Məqsəd “ideoloji yetkinliyi” təmin etmək idi və bunun üçün də “ali attestasiya” ciddi bir alət idi. Bu gün “sovet ideologiya tələbi” olmasa da, ali təhsil sistemi beynəlxalq tələblərə uyğunlaşdırılsa da, elmi dərəcə və elmi adların verilməsində sovet sistemi olan “ali attestasiya” tətbiq edilməkdədi.
Bu prosesdən necə imtina edə bilərik? İmtina edə bilməyimiz mümkündürmü?
Milli Məclisin elm və təhsil komitəsinin üzvü Ceyhun Məmmədov mövzu ilə bağlı çodern.az-a bildirib ki, elmi dərəcələrin və elmi adların verilməsi universitetlərin səlahiyyətində olmalıdır.
Onun sözlərinə görə, hazırda dünyanın əksər ölkələrində attestasiya məsələsini universitetlər özləri həll edirlər:
"Ali Attestasiya Komitəsinin həm müsbət, həm də mənfi tərəfləri var. Bu prosesin tərəfdarıyam ki, universitetlər özləri həyata keçirsin. Mən şəxsən komitə iclaslarında da bu məsələyə dəfələrlə toxunmuşam. Dünyada qəbul olunmuş standartlar var, dünyanın hər yerində müdafiə bir dəfə olur. Bu sahədə islahatlar aparmalıyıq. Elmi dərəcələrin, adların verilməsi universitetlərin səlahiyyətinə verilməlidir. Universitetlər bu məsələ ilə bağlı ciddi çətinliklər yaşayırlar. Müdafiə şuralarında, dərs sistemində müdafiə prosesi gecikdiyi üçün universitetlərin fəaliyyətində problemlər yaradır. Ola bilər ki, ilk mərhələdə neqativ hallar olsun, ancaq zamanla tənzimlənib həllini tapa bilər. Bu səlahiyyətləri universitetlərə verərək ümumi nəzarəti təmin edə bilərik”.
Deputat qeyd edib ki, Azərbaycanda elmi adların alınması prosesi çətindir:
"Bunun obyektiv və subyektiv səbəbləri var, ancaq bütün hallarda bu qədər çətinlik elmə heç bir töhfə vermir. Hər bir işin nəticəsi olmalıdır, nəticə etibarı ilə çətinləşmədən nəsə əldə edə bilmirik. Həm fəlsəfə doktorluğunu, həm də elmlər doktorluğunu müdafiə edən insanların qarşısına çox çətin şərtlər qoyurlar. Bunu da yüngülləşdirməliyik. Bu gün fəlsəfə doktorluğunda ingilis dili çox ciddi maneəyə çevrilib. Başa düşürəm ki, komissiya istəyir ki, mütəxəssislər ingilis dilini bilsinlər, ancaq bizim tarixçimiz, arxeoloqumuz, ilhaiyyatçımız ingilis dilini nə qədər yüksək səviyyədə bilir ki, imtahan versin. Universitetlər üçün lazımi şərait yaradılmalıdır ki, gecikmələr olmasın. Nəzərə almalıyıq ki, getdikcə elmə, araşdırmaya maraq azalır. Gənclərimizin elmi adlara, dərəcələrə marağı azalır. Proseslərin mürəkkəbliyi onları daha da uzaqlaşdırır. Əgər belə davam edərsə, növbəti illərdə dissertasiya şuralarında çox ciddi çətinliklərlə üzləşəcəyik. Professor, elmlər doktoru tapmayacağıq ki, onlar gəlib müzakirələrdə iştirak etsinlər. Əvvəlki dövrlə müqayisədə Attestasiya kommisiyasının fəaliyyətində irəliləyiş var, həm şəffaflıqla, həm də operativliklə bağlı".