Rusiyadan bəzi məhsulların xaricə çıxarılması qadağasının pərdəarxası
“Rusiya vaxtında sərhədləri bağlayıb ki, o məhsullara görə ona təzyiqlər olmasın”
Fevralın 24-dən başlayan Rusiya-Ukrayna müharibəsi ölkənin bütün sferalarına təsir etməkdədir. Müxtəlif ölkələrin Rusiyaya qarşı yürütdüyü sanksiyalar prezident Vladimir Putini yeni qərarlar verməyə məcbur edib. Martın 2-dən Putin Rusiya Federasiyasından 10 min dollardan çox məbləğdə xarici nağd pulun ixracını qadağan edən fərman imzalayıb. “2022-ci il martın 2-dən Rusiya Federasiyasından 10 min ABŞ dolları ekvivalentindən artıq olan və Mərkəzi Bankın rəsmi məzənnəsi ilə hesablanan nağd xarici valyutanın və (və ya) xarici valyutada pul alətlərinin çıxarılması qadağan edilsin”, - sənəddə deyilir. Bundan əvvəl Putin əks sanksiyalarla bağlı fərman imzalayıb. Martın 1-dən etibarən Rusiya səlahiyyətli şəxslərinə kredit müqavilələri üzrə xarici valyuta köçürmələri, Rusiya Federasiyasından kənarda öz hesablarına xarici valyutanın mədaxil edilməsi, habelə xarici ödəniş xidmətləri provayderlərinin təqdim etdiyi elektron ödəniş vasitələrindən istifadə etməklə bank hesabı açmadan pul köçürmələri həyata keçirmək qadağandır. Bundan əlavə, sənəd Rusiya ixracatçılarını valyuta gəlirlərinin 80%-ni satmağa məcbur edir.
Ekspertlər bildirirlər ki, əgər bu müharibə davam edərsə, nəinki Rusiya iqtisadiyyatına, eləcə də region ölkələrinə də təsirsiz ötüşməyəcək. Yeri gəlmişkən, Rusiya prezidentinin imzaladığı daha bir fərman da diqqət çəkib. Bir gün öncə Putin xarici iqtisadi fəaliyyət sahəsində ölkənin təhlükəsizliyini təmin etmək üçün xüsusi iqtisadi tədbirlərin görülməsi haqqında fərman imzalayıb. Kremlin mətbuat xidmətinin verdiyi məlumata görə, fərmanda hökumətin tərtib edəcəyi məhsulların dekabrın 31-nə qədər Rusiya xaricinə çıxarılmasının qadağan olunması əksini tapıb. Rusiya prezidenti hökumətə iki gün ərzində ölkə xaricinə çıxarılması qadağan olunan məhsul və xammalların siyahısını hazırlamağı tapşırıb. Çoxları Putinin bu qərarını lağlağı ilə qarşılayıb. Amma bir çox ekspertlər bu qadağanın Rusiya üçün əhəmiyyətli olduğunu bildiriblər. Bəs görəsən, bunun əhəmiyyəti nədir?
Mövzu ilə bağlı iqtisadçı-ekspert Elman Sadıqov “Yeni Müsavat”a bunları şərh edib:
“Bu fərman ondan ötrü verilib ki, strateji məhsulların Rusiya daxilində qalması təmin edilsin. Çünki əldə olan ehtiyatlar tükənə bilər. Özlərində idxal zəifdir, limitlidir. Həm də ölkə müharibə aparır. Sabah nə olacağı bəlli deyil. Ən çox da orada ixracdan söhbət gedir. Konkret olaraq dənli bitkilər - buğda, arpa, qarğıdalı, günəbaxan və sair Rusiyanın ixracda əsas strateji məhsullarıdır. Qarğıdalı, günəbaxan yağları da bura daxildir. Dünya ixracında buğda və arpa Ukraynada əsas önəmli rol tutur. Bu, Rusiyada da belədir. Ukraynada infrastruktur qalıb, ixrac yoxdur. Rusiyaya tələb arta bilər. Sual olunur ki, tələb artarsa, Rusiyanın anbarlarında hazırda o qədər məhsul varmı? Ölkənin strateji ehtiyatı sayılır. Həmin məhsullar hesablanmalıdır ki, nə qədər ixrac edə bilərlər. Çünki önəmli olan daxili tələbatdır. Bu bitkilərlə bağlı ciddi problem yaranıb. Rusiya üçün ciddi təhlükə ondan ibarətdir ki, onun ixrac etdiyi məhsulların bir çoxunu Ukrayna da ixrac edirdi. Ukraynada infrastruktur dağılıb, bu dəqiqə ixrac etmək iqtidarında deyil. Ukraynanın ixrac etməli məhsullarının çoxunu da Rusiya ixrac etməlidir, yaxud da edər. Rusiya vaxtında sərhədləri bağlayıb ki, o məhsullar üzrə ona təzyiqlər olmasın. Özü də hazırda dollar çatışmazlığı var. İdxalda da problemləri var, embarqolar var. Təsəvvür edin ki, bütün ölkə boşaldı, anbarlar boşaldı. İxrac oldu, amma qarşılığı yoxdur. Hələ kənd təsərrüfatı məhsullarının biçiminə də üç ay var. O səbəbdən də Rusiyada ciddi problemlər yarana bilər. Ona görə vaxtında öz anbarlarını, strateji məhsullarını hesablayırlar. Əgər görsələr ki, 4-5 ay risk altına düşə bilər. Onda o halda onlara ciddi şəkildə limit qoyacaqlar”.
İqtisadi Resursların Öyrənilməsi Mərkəzinin sədri Ruslan Atakişiyev də mövzu ilə “Yeni Müsavat”a fikirlərini açıqlayıb:
“Qadağanın mahiyyəti ölkənin ərzaq təhlükəsizliyini nəzərə alması ilə bağlıdır. Eləcə də strateji məhsulların ölkədən çıxmasının qarşısı alınacaq. Ona görə qərarlar özü də göstərir ki, heç də yaxın vaxtda xoş proqnozlar olmayacaq, özü də tək Ukrayna məsələsi yox, bu daha da genişlənib, başqa ölkələrə də təsir edəcək. Ona görə də bu, onun da siqnalıdır. Daxili bazarda əhali üçün vacib olan strateji məhsulların təminatına ərzaq təhlükəsizliyi kimi baxır. Rusiyada ərzaq təhlükəsizliyi ilə bağlı dövlət proqramı da var. O strateji məhsullar, qida məhsulları, dərman preparatları kimi məhsullar nəzərdə tutulur ki, ölkədə qıtlığın yaranmasının qarşısı alınsın”.
