Azərbaycan Türkmənistandan 510 milyon dollarlıq nə alıb? - Ticarət dövriyyəsi kəskin artıb

01 may, 2023 15:49

Azərbaycanla-Türkmənistan arasında ticarət dövriyyəsi 2021-ci ildəki 105 milyon dollar səviyyəsindən ötən il 535 milyon dollara yüksəlib. Nəticədə bir il ərzində beş dəfə artım qeydə alınıb.

Dövlət Gömrük Komitəsinin məlumatına görə, artım, əsasən, Azərbaycanın Türkmənistandan idxalının çoxalması hesabına baş verib. 2021-ci ildə Azərbaycan Türkmənistandan cəmi 71 milyon dollarlıq məhsul idxal etmişdisə, ötən il həmin rəqəm 510 milyon dollara yüksəlib. Nəticədə Türkmənistan 2022-ci ildə Azərbaycanın ən çox idxal gerçəkləşdirdiyi beşinci ölkə olub.

İlk dördlükdə Rusiya, Türkiyə, Çin və Almaniya qərarlaşıb. Azərbaycanın ötənilki toplam idxalının 3.5 faizi Türkmənistanın payına düşüb. Türkmənistana ixracsa 2021-2022-ci illərdə, əksinə, 9 milyon dollara yaxın azalıb.

İki ölkə arasında ticarət dövriyyəsindəki kəskin artım Azərbaycanın Türkmənistandan təbii qaz almasından qaynaqlanıb. Məlumdur ki, 2021-ci ilin noyabrında Azərbaycan, İran və Türkmənistan arasında qarşılıqlı qaz tədarükü (swap) haqqında üçtərəfli saziş imzalanmışdı. Həmin saziş Türkmənistanın İran vasitəsilə Azərbaycana ildə 1.5-2 milyard kubmetr qaz tədarük etməsini nəzərdə tuturdu. Ötən ilin yanvarında hər gün 5-6 milyon kubmetr qazın Azərbaycana nəqlinə başlanıb. Daha sonra gündəlik qaz nəqlinin həcmi 7 milyon kubmetrə çatdırılıb. Bu sazişə görə, Türkmənistan qazı Türkmənistan-İran sərhədində alqı-satqıya çıxarılır və İran-Azərbaycan sərhədində İran qazının ekvivalenti ilə dəyişdirilir. Müqavilənin bitmə tarixi yoxdur.

Ötən ilin ilk rübünə dair açıqlanan rəqəmlərdən bəlli olur ki, bu il Türkmənistandan idxal daha da artıb. 2023-cü ilin ilk üç ayında Azərbaycan Türkmənistandan 190 milyon dollar dəyərində idxal gerçəkləşdirib. Bu, Azərbaycanın toplam idxalının təxminən 5 faizidir. Bir il öncə ilk rübün sonunda Türkmənistandan idxal cəmi 30 milyon dollarlıq olmuşdu.

Qeyd edilən üçtərəfli saziş hər üç ölkəyə üstünlük verir. Azərbaycan baxımından sözügedən saziş ixrac edilən qazın həcmini artırmağa kömək edir. Unutmaq olmaz ki, Türkmənistan qazı daha ucuzdur. Bunun səbəbi həm türkmən qazının maya dəyərinin daha az olması, həm də dünya bazarına məhdud çıxış imkanları ilə bağlıdır. 

Beləcə, Azərbaycan Türkmənistandan ucuz qiymətə əldə etdiyi təbii qazı daxili bazara yönəldir və onun yerinə, öz qazını daha baha qiymətə Avropa ölkələrinə satır. Azərbaycan Türkmənistandan təbii qazın hər min kubmetrini ötən ilin aprelində 80 dollara alsa da, sonrakı aylardan qiymət 140 dollara qalxıb. Bu ilin yanvarında Azərbaycanın özü xaricə hər min kubmetr qazı ortalama 548 dollara satıb.

Energetika Nazirliyinin məlumatına görə, bu ilin ilk üç ayında Azərbaycanda 12.2 milyard kubmetr təbii qaz hasil edilib. Bu, ötən illə müqayisədə 3 faiz artım deməkdir. Çıxarılan təbii qazın yarısından bir qədər çoxu – 6.5 milyard kubmetri ixrac edilib. İxracın əsas istiqaməti Avropa olub.

İlk üç ayda Azərbaycan Avropa Birliyi ölkələrinə 2.9 milyard kubmetr təbii qaz satıb. Bu, ölkənin toplam ixracının təxminən 45 faizi deməkdir. İxrac edilən təbii qazın 42 faizi – 2.7 milyard kubmetrlik hissəsi isə Türkiyəyə satılıb. Azərbaycanın təbii qaz ixracında Gürcüstanın payı 0.9 milyard kubmetr, başqa deyimlə 13 faizdir.

24 yanvar

13:44 - İnternetdə yayılan danışıqlar "qara qutu" ilə uyğun gəlmir - Bozumbayev13:43 - "İrəvan hələ də müttəfiqimizdir" - KTMT13:16 - ""OBA" marketlər şəbəkəsinin şagirdi girov götürməsi iddiası həqiqəti əks etdirmir" - AÇIQLAMA11:57 - İrəvanı qorxuya salan üç ssenari - Mehridən Göyçəyə qədər11:44 - "Prezident bir imza ilə 14-cü düzəlişin mövcudluğunu ləğv edə bilməz" 11:39 - ABŞ Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsinin yeni rəhbəri bu şəxs oldu

21 yanvar

15:49 - İlham Əliyev Trampı təbrik etdi15:47 - "Artsax yox, Qarabağ!" - Simonyan özü səhvini düzəltdi15:42 - İran XİN: - "Vaşinqtonla dialoqa hazırıq..."15:39 - "Çinar Park" icarə haqqını 19% qaldırdı - Nazirlik bu dəfə 1,6 milyon ödəyəcək10:54 - Mirvari Qəhrəmanlının qızı ilə İş adamı arasındakı davanın ŞOK VİDEOSU

20 yanvar

13:13 - "ABŞ İrəvanın qarantı ola bilməz, heç xəritədə tapmırlar" - Ceyms Karden13:11 - Kamran Əliyev təqsirləndirilən ermənilərin məhkəməsindən danışdı13:09 - Prezident Şəhidlər xiyabanında - FOTOLAR

17 yanvar

11:38 - Minsk Qrupu yaya qədər buraxıla bilər11:36 - Ağdamda 4 nömrəli yaşayış massivinin tikintisinə 161 milyon xərclənəcək11:35 - Azərbaycanda "Nürnberq prosesi" başlayır

16 yanvar

15:34 - ABŞ-Ermənistan arasındakı sazişi Azərbaycanın uğursuzluğu kimi təqdim edənlərə...15:32 - Cənubi Qafqazda xaos ssenariləri planlaşdırılır...15:30 - Sənubər Nəzərova Departament rəhbəri təyin edildi14:31 - Gürcüstanın baş naziri Azərbaycana niyə gəlir?14:29 - Əliyev-Paşinyan görüşü keçirilə bilər14:26 - Nazirlik 10 manat kapitalı olan şirkətlə 77 milyonluq müqavilə imzaladı - Tendersiz

15 yanvar

11:40 - ABŞ-Ermənistan strateji sazişi - TAM MƏTN11:38 - ATƏT-ə sədrik edən ölkədən Minsk Qrupu açıqlaması 11:37 - Cənubi Koreya Prezidenti həbs olundu

14 yanvar

13:17 - "Nur" klinikası təcrübəli həkimlərlə fəaliyyətini davam etdirir11:06 - ABŞ-də Qrenlandiya ilə bağlı qanun layihəsi hazırlanıb11:03 - Laricani Rusiyaya niyə səfər edib? - "Tayms"11:00 - ERmənistanla ABŞ strateji tərəfdaşlıq sənədi imzalayır