Türkiyədəki prezident seçkisinin nəticəsi Azərbaycanın taleyinə təsiri... - Bəs, növbəti 5 ildən sonra nə edəcəyik?

18 may, 2023 11:17

Türkiyədə keçirilən prezident seçkisinin nəticəsi Azərbaycanın gələcək taleyinə çox ciddi təsir edəcək. Məhz buna görə Azərbaycan dövləti bu seçkiyə xüsusi həssaslıqla yanaşır. Azərbaycan ictimaiyyətinin bu məsələ ilə bağlı tutduğu mövqe isə başqa rakursdan təhlil olunmalıdır. İnsanlarımız sosial şəbəkələrdə hər hansı namizədə dəstək verməkdə sərbəstdirlər. Amma dövlət kütlədən fərqlidir. Bu məsələ ilə bağlı dövlətin mövqeyi strateji, ictimaiyyətin mövqeyi isə taktiki müşahidə şəraiti yaradır. Söhbət nədən gedir? Ümumiyyətlə, Türkiyədə keçirilən prezident seçkisi Azərbaycanın gələcək taleyinə (suverenliyinə) necə təsir edə bilər? Biz nə üçün narahatıq? Bir çox ekspertlər yanlış olaraq, bu seçkinin nəticələrinin Azərbaycan üçün sırf Zəngəzur, Qarabağ və Ermənistan məsələsinə görə vacib olduğunu şərh edirlər.

ƏRDOĞAN amili - Onun prezidentliyinin ikinci on illiyi dövründə Azərbaycan Rusiyanın orbitindən ciddi şəkildə aralanmağa başladı. Türkiyə-Azərbaycan münasibətləri tarixdə heç vaxt olmadığı dərəcədə pozitiv mərhələyə qədəm qoyub. Məhz bu yaxınlaşma Azərbaycanı Kremlin “coğrafi və siyasi cazibə dairəsi”ndən əhəmiyyətli dərəcədə uzaqlaşdırdı. Rusiya iki ölkə arasındakı yaxınlaşamaya açıq aqressiya nümayiş etdirmir. Əgər bu yaxınlaşma Azərbaycanla hər hansı NATO ölkəsi arasında baş tutsaydı, Rusiyanın fərqli münasibətinin şahidi olacaqdıq. Bu da bəllidir ki, hazırki seçkilərdə Ərdoğan prezident seçilsə belə, 5 ildən sonra Türkiyənin prezidenti başqa biri olacaq. Sual olunur, bəs, bundan sonra Azərbaycanı nə gözləyir? Ərdoğan bizə təkcə Qarabağa görə lazım deyil, hər kəs onun bizim üçün vacibliyini Qarabağ, Zəngəzur və Ermənistan kontekstindən təhlil edir.

Ancaq düşünürəm ki, Ərdoğandan sonra Azərbaycan tamamilə Rusiyadan asılı duruma düşə bilər. O, Kremlin Azərbaycana təsir imkanlarını və Azərbaycanın Kremlə üz tutması üçün “tarixi və coğrafi səbəbləri” əhəmiyyətli dərəcədə azaldıb. Buna görə də Ərdoğandan sonrakı prezidentin kimliyi bizim üçün çox əhəmiyyətlidir.

KAMAL KILIÇDAROĞLU amili - O, prezident seçilərsə, Azərbaycan-Türkiyə münasibətlərində uzun müddət dərin bir qeyri-müəyyənlik müşahidə oluna bilər. Bu amil Azərbaycanı sürətli şəkildə yenidən Kremlin orbitinə itələyəcək. Azərbaycan Rusiyanın təsir dairəsindən kənarlaşmaq üçün uzun illər, ciddi resurslar və böyük enerji sərf edib.

Türkiyədə Azərbaycanla münasibətləri qeyri-müəyyənlik yaradan hər hansı namizədin prezident seçilməsi mövcud situasiyanı yenidən sıfırlaya bilər. Prezident seçilərsə, K.Kılıçdaroğlunun ilk səfər edəcəyi ölkənin Azərbaycan olub-olmayacağı da ciddi şübhələr yaradır. Azərbaycan prezidentinin əhəmiyyətli prinsipləri ölkəmizi fərqli mövqeyə sahib edib. Ərdoğanla Əliyevin yaxınlaşması uzun bir zaman almışdı. Bu dəfə liderlərin yaxınlaşması nə qədər zaman ala bilər?

Bütün bu halları nəzərə alaraq, Azərbaycan dövləti strateji qərarlar verməlidir. Yəni, növbəti 5 ilə hesablanan addımlar atmalıyıq. Ərdoğandan sonra (2028-ci ildən sonra) Türkiyədə prezident olacaq şəxs çox şeyi dəyişə bilər. Bu dəfə Ərdoğan seçilərsə, bu bizə 5 il zaman tanımış olacaq. Azərbaycan bu məsələdə bütün ciddi-cəhdlə çalışmalıdır ki, Türkiyədə 5 ildən sonra o şəxs prezident olsun ki, həmin şəxs Ərdoğan-Əliyev arasındakı tarixi missiyanı (Azərbaycan-Türkiyə birliyini) davam etdirsin. Biz, buna qadirikmi? Bilmirəm. Amma bu dövlətimiz üçün bir proje xarakteri almalıdır. Qarabağ, Zəngəzur, Cənubi Qaz dəhlizi, Rusiya-ABŞ münasibətlərində böyük oynayan Azərbaycan bu məsələdə də böyük oynamalıdır. Başqa yol yoxdur, eyni güc və enerji bu məsələdə də ərsəyə gəlməlidir.

Əks halda, 5 ildən sonra yenidən Rusiyanın orbitinə geri dönməkdən başqa yolumuz qalmayacaq.

Bu şəxs ığdırlı, Azərbaycana münasibəti heç bir şübhə doğurmayan Sinan Oğan ola bilərmi? Bu haqda da heç nə deyə bilmərik. Amma bu dəqiq bəllidir ki, 5 ildən sonra Türkiyənin prezidenti nə Ərdoğan olacaq, nə də Kılıçdaroğlu... Onlardan sonra isə Türkiyə siyasi vitrinində hələki 3 şəxs var: Sinan Oğan, Əkrəm İmamoğlu və Mansur Yavaş... Bəs, bizə kim lazımdır, bəlkə başqa namizədlər var?!

Müəllif: Samir Feyruzov

29 dekabr

17:35 - Vardanyanın məhkəmə işinə bu hakimlər baxacaq17:33 - "Rusiya tərəfi təzminat ödəməlidir" - Prezident17:32 - "Burada gözdən pərdə asmaq cəhdləri həm cəfəngiyyatdır, həm də ağılsızlıqdır" - İlham Əliyev

27 dekabr

14:31 - Kremldən Azərbaycan təyyarəsinin vurulması ilə bağlı yeni açıqlama...11:34 - Prezident gələn ilin büdcəsini təsdiqlədi11:32 - "Yalan və hiylə işlətməkdənsə, Azərbaycandan üzr istəyin" - Şevçenko

26 dekabr

14:41 - Peskovdan təyyarə qəzası ilə bağlı açıqlama - "Təyyarədəki dəliklər..."14:32 - Rəsmi Bakı Suriyadakı yeni rejimə dostluq əli uzatmalıdırmı? - "Diplomatik böhran var"14:29 - "Azərbaycana kömək etməyə hazırıq" - ABŞ Dövlət Departamenti

25 dekabr

13:34 - Qəzaya uğrayan təyyarə bu ölkədə istehsal edilib13:33 - AZAL sərnişinlərin adlarını açıqladı - SİYAHI13:30 - Prezident qəzadan təyyarədə xəbər alıb - Geri dönmək barədə tapşırıq verib

23 dekabr

13:04 - Prezident din xadimlərinə müraciət etdi - MƏTN13:02 - NATO baş katibi müdafiə xərclərinin artırılmasına çağırdı12:59 - Hansı ərzaq məhsulları ilə özümüzü təmin edə bilmirik? - SİYAHI

19 dekabr

11:07 - Erməni jurnalistin Azərbaycanla bağlı sualına Zaxarovadan cavab11:01 - Almaniya Avropa İttifaqından çıxır? - "Bloomberg" nəşri10:58 - "Suriya Əfqanıstan kimi olmayacaq" - Colani

17 dekabr

16:06 - Fəzail Ağamalıya 6 ay vaxt verilib...15:57 - Bakıdakı erməni separatçılardan xəbər var - Məhkəmələri başlayır15:49 - Boşanmaların sayı dəyişməyib - Evlənənlər azalıb

16 dekabr

13:59 - Türkiyədən Naxçıvana ikinci qaz xətti çəkiləcək13:45 - Dəməşqdə kritik toplantı... - "Yeni Şafak" yazır13:40 - Parlament gələn ilin büdcəsini qəbul etdi

13 dekabr

14:37 - Deputat tikinti şirkətlərində qanunsuzluqlardan danışdı...14:35 - Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı ümumi anlaşma əldə olunub 14:24 - "Zəngəzuru İran qoruya bilər, o da Suriyada elə zərbə aldı ki…" - Rusiyalı politoloq14:22 - Milli Məclisin fasad örtüyünün yuyulması üçün 65 min manat ayrılıb

12 dekabr

15:05 - Ölkədə nə qədər qazi işlə təmin olunub? - VİDEO10:59 - "Bu, Ukrayna üçün xoşbəxtlik yox, xəyanətdir" - Slovakiya Baş naziri