Dolların real məzənnəsi 1,1 manat olmalıdır - "The Economist" nəşri
Manatın dollar qarşısındakı real dəyəri hazırkı mübadilə məzənnəsindən daha yüksəkdir.
Məşhur “Big Mac” hesablamaları göstərir ki, dolların real məzənnəsi 1,1 manat səviyyəsində olmalıdır.
Qeyd edək ki, “Big Mac” indeksi Böyük Britaniyanın məşhur “The Economist” jurnalı tərəfindən 1986-cı ildən tərtib edilir. İndeks ABŞ-nin “McDonalds” şirkətinin dünyanın müxtəlif ölkələrində yerləşən restoranlar şəbəkəsində satılan məşhur “Big Mac”adlı hamburgerinin qiyməti əsasında hazırlanır.
“The Economist” jurnalının rəhbərliyi bu qənaətdədir ki, bütün dünyada hamburgerin istehsalına çəkilən xərclər bir-birindən fərqlənmir və buna görə də “Biq Mak”ın köməkliyi ilə alıcılıq qabiliyyətli pariteti əsasında valyutanın dəyərini öyrənmək olar. Bunun üçün müqayisə bazası kimi ABŞ-də satılan “Big Mac”ın qiyməti götürülür.
Əgər hər hansı ölkədə “Big Mac”ın qiyməti bu həddən yüksəkdirsə, deməli, həmin ölkənin valyutasının dəyəri süni şəkildə şişirdilib. Yəni bu ölkənin valyutasının məzənnəsi əslində aşağı olmalıdır.
Əgər ölkədəki “Big Mac” ABŞ-dəki qiymətdən ucuzdursa, həmin ölkənin valyutasının məzənnəsi real dəyərindən aşağıdır və bu ölkədə dollar ucuzlaşdırılmalıdır.
Məlumat üçün bildirək ki, Azərbaycanda fəaliyyət göstərən “McDonalds” restoranlarında satılan “Big Mac” hamburgerinin qiyməti mövcud məzənnə ilə hesabladığımız zaman 3,7 dollara (6,3 manat) bərabər olur.
“The Economist” jurnalının açıqladığı sonuncu “Big Mac” indeksinə görə ABŞ-də hamburgerin qiyməti 5,7 dollardır. Buradan belə görünür ki, Azərbaycanda hamburger ABŞ ilə müqayisədə 35% ucuzdur. Bu həm də o deməkdir ki, dolların manat qarşısındakı mövcud məzənnəsi də (1,7AZN/$) 35% “şişirdilib”.
“Big Mac” indeksinə əsasən hesablama aparsaq o zaman, dolların real məzənnəsi 1,1 manat (6,3/5,7=1,1) olmalıdır. Məlumat üçün bildirək ki, əvvəlki illərdə “Big Mac” indeksinə görə aparılan hesablamalarda dolların real məzənnəsinin manata nisbətdə daha aşağı olduğu qeydə alınıb. Məsələn, “Big Mac” indeksinə görə dolların real məznnəsi 2022-ci ildə 94, 2018-ci ildə isə 74 qəpik səviyyəsində olmalı idi.
